Jednym z najbardziej spektakularnych przykładów roślin bezzieleniowych na świecie jest raflezja (bukietnica Arnolda – Rafflesia Arnoldii), która pasożytuje na  krzewach spokrewnionych z winoroślą i jest dumną posiadaczką największego kwiatu w świecie roślin. Ze względu na swój tryb życia nie posiada korzeni, łodygi oraz liści. Żyje w tkankach rośliny żywicielskiej.

Najbardziej zaawansowanym w pasożytniczym trybie życia jest australijski storczyk Rhizanthella gardneri. Kwitnie w zasadzie pod ziemią i nie wytwarza pędów nadziemnych. Jest bardzo rzadko spotykanym gatunkiem. W okresie jesiennych deszczy wytwarza kwiat w kształcie tulipana, rosnąc w górę unosi wierzchnią warstewkę gleby, powodując jej pękanie. Z tego pęknięcia wydobywa się słaby zapach, który przyciąga termity, Rhizanthella jest jedyną znaną roślina zapylaną przez te owady.  

źródło en.wikipedia.org

 W naszym kraju jest również wiele gatunków, które obchodzą się bez chlorofilu. Do życia wykorzystują grzyby oraz inne rośliny żywicielskie. I jest to całkiem spora grupa. Zaliczamy do niej m.in. 3 gatunki storczyków (gnieźnik leśny, żłobik koralowy i storzan bezlistny), 18 gatunków zaraz, korzeniówkę pospolitą (wraz z korzeniówką mniejszą, która jest traktowana jako odrębny gatunek lub podgatunek korzeniówki pospolitej) oraz łuskiewnika różowego.

Gnieźnik leśny (Neottia nidus-avis) jest myko-heterotrofem, tzn. konieczne do wzrostu i rozwoju substancje czerpie od grzybów, na których pasożytuje. Kwitnie dopiero po 9 latach, a w skrajnych przypadkach może zakwitnąć pod ziemią.
Storzan bezlistny (Epipogium aphyllum) posunął się do redukcji zbędnych organów. Nie ma liści i prawdziwych korzeni. Pod ziemią są kłącza z rozłogami od których odchodzą nieliczne włókna połączone z grzybnią. Storczyk ten występuje w ciemnych lasach i kwitnie raz na kilkanaście lat.
Żłobik koralowy również przyjął podobną strategię życia. Niezbędne do życia związki organicznie czerpie z symbiozy z grzybami.

Również rośliny z innych rodzin mają zapędy pasożytnicze. I działają na podobnej zasadzie jak wcześniej wymienione storczyki. Są to:

• korzeniówka pospolita (Monotropa hypopitis), która żywi się za pomocą korzeni splątanych ze strzępkami grzybni, biorąc z niej wszystkie substancje konieczne do życia, nasiona kiełkują w obecności grzybni borowika;
• 
  Korzeniówka pospolita fot. D.Jaróżek
• łuskiewnik różowy (Lathraea squammaria), który jest pasożytem korzeni drzew i krzewów; wodę, sole mineralne i substancje odżywcze pobiera od roślin żywicielskich za pomocą ssawek. Nasiona łuskiewnika kiełkują tylko, gdy znajdą się na korzeniach żywiciela (np. olszy, buka lub leszczyny);

Łuskiewnik różowy, fot. D.Jaróżek

• zaraza (Orobanche sp.) – w Polsce mamy ich około 18 gatunków i są to rośliny trudne do oznaczenia. Dlatego jest ważny gatunek rośliny żywicielskiej, przy której znaleziona została zaraza. Zarazy nie maja typowego korzenia, tylko ssawki, za pomocą których wrastają w roślinę zywicielską

Zaraza przekwitnięta, fot.DJaróżek

• kanianka(Cuscuta sp.) – może pasożytować na wielu roślinach żywicielskich równocześnie. W Polsce występuje 10 gatunków. Korzenie, owszem ma, ale obumierają dość szybko. Liście są zredukowane do małych łusek. Kanianki oplatają rośliny żywicielskie czerpiąc z nich wodę i substancje odżywcze za pomocą ssawek.

Jak widać, w naszym kraju również można znaleźć nietypowe rośliny, które wtórnie stały się organizmami cudzożywnymi, całkowicie zależnymi od swoich „gospodarzy”, czyli roślin i grzybów żywicielskich.

Tekst:
Dorota Jaróżek

Żródła:
Słownik botaniczny – red. A. Szweykowska; Wiedza Powszechna 1993

Flora Polski Storczyki – D. Szlachetko; MULTICO 2004

Prywatne życie roślin – D. Attenborough; MUZA SA 1996

https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110208101337.htm

https://en.wikipedia.org/wiki/Rhizanthella_gardneri