Jak sobie radzą? Najprostszym urządzeniem do pozyskania pokarmu zwierzęcego dysponują przedstawiciele rodziny kapturnicowatych, z rodzaju Heliamphora. Występują na płaskowyżu w południowo – wschodniej Wenezueli. Ze względu na trudne warunki procesy rozkładu będące źródłem substancji odżywczych przebiegają bardzo powoli, kapturnice muszą sobie radzić czerpiąc azot głównie z ciał owadów. Pułapka tych roślin to zwinięty w trąbkę liść. Jego górny koniec wygląda jak kaptur (stąd nazwa) o czerwonym brzegu, w którym umieszczone są gruczoły produkujące nektar. Muchy i komary zwabione słodkim zapachem siadają i rozpoczynają wędrówkę po roślinie. W poszukiwaniu większej ilości nektaru zapuszczają się w głąb trąbki wyścielonej długimi, śliskimi i skierowanymi w dół włoskami. Owad, który straci równowagę nie ma drogi odwrotu i topi się w wodzie, w której czyhają bakterie, zamieniając ofiarę w pożywną zupę. Największy przedstawiciel gatunku kapturnic ma pułapkę nawet do długości 1 m (Sarracenia flava ). Z tych dogodności czasem korzystają płazy, ale i one mogą stać się pokarmem rośliny.

Najbardziej skomplikowaną pułapką mogą pochwalić się dzbaneczniki. „Dzbanek” powstaje z liścia, który przypomina wąs czepny. Na jego końcu powstaje zgrubienie, które zaczyna pęcznieć, w pewnym momencie gwałtownie napełnia się powietrzem i powstaje balon. Nowy dzbanek napełnia się wodą i , gdy dojrzeje, podnosi się na jego szczycie część przypominająca pokrywkę.

                   Dzbanecznik, źródło: Pixabay.com

Kształt dzbanka jest cechą gatunkową. Największy dzbanecznik radży (Nepenthes rajah)
może pomieścić litr wody, a w jego wnętrzu znajdowano duże ilości owadów, stonogi i skorpiony. Dzbaneczniki mają też swoich lokatorów, głównie larwy owadów, które uodporniły się na działanie enzymów trawiennych dzbanecznika. Dzbanecznik (Nepenthas ampullaria) dorobił się największego stałego lokatora – kraba o długości około 1 cm, przy czym w jednym dzbanku występuje jeden krab. W tym  przypadku wzajemne korzyści też pozostają zagadką.

Są też rośliny, które w sposób czynny chwytają ofiary. Do tej grupy należy m. in. występująca w Ameryce Północnej

Muchołówka źródło: Pixabay

muchołówka (Dionaea muscipula) , która potrafi zamknąć blaszki liścia z owadem w środku w czasie mniejszym niż 1/3 sekundy.
Oprócz muchołówki aktywne pułapki wytworzyły jej bliskie krewne – rosiczki (Drosera)

             Rosiczka, źródło: Pixabay

3/4 gatunków rosiczek na świecie występuje w Australii Rośliny te występują na ubogich w azot terenach – bagnach, torfowiskach. Liście rosiczek są pokryte włoskami z kropelkami lepkiej cieczy. Owad, który usiądzie na takim liściu przykleja się, a próbując się uwolnić powoduje zamykanie się liścia. Rosiczki potrafią też czerpać samodzielnie azot z podłoża. Podobnie do rosiczek zachowują się tłustosze(Pinguicula) . Ich liście zamykają się gdy tylko poczują ofiarę.

          Tłustosz. fot. D.Jaróżek

 Do opisania zostały jeszcze wodne potwory, które występują w Polsce. Jest to aldrowanda pęcherzykowata (Aldrovanda vesiculosa), występująca w wodzie i żywiąca się zooplanktonem, larwami komarów i mikroskopijnym narybkiem. Jej pułapki – pęcherzyki (stąd nazwa) mają od 2do 4 mm i zamykają się jeszcze szybciej niż liście muchołówki – od 0,02 – 0,1 sekundy.

Pływacze (Urticularia) swobodnie unoszą się w wodzie, nie mają systemu korzeniowego, a blisko powierzchni wody znajdują się w okresie kwitnienia. Na pędach rośliny występują pęcherzyki powietrzne, które umożliwiają roślinie unoszenie się przy powierzchni wody, a także są pułapkami, w które łapią się drobne organizmy wodne. Ofiary pływacza zostają wessane do pęcherzyka, a po zamknięciu wieczka giną i zostają strawione przez roślinę.

Warto nadmienić, że Polska flora roślin mięsożernych jest stosunkowo bogata. W naszym kraju występuje 14 gatunków, należących do 4 rodzajów.

Ciekawostka: nasiona tasznika pospolitego (Capsella bursa-pastoris) – bardzo pospolitej rośliny,  również są drapieżne. Otaczający je śluz zawiera związki chemiczne, które: wabią bakterie glebowe, pierwotniaki i nicienie; toksyny, które je zabijają oraz enzymy, które je rozkładają, aby uzyskać aminokwasy potrzebne do odżywiania zarodków tej rośliny

Autor: Jaróżek Dorota

Żródła:

1. D. Attenborough Prywatne życie roślin Świat Książki 1996
2. St. i G Kłosowscy Rośliny wodne i bagienne Flora Polski MULTICO 2001
3. H. Piękoś-Mirkowa, Z. Mirek Rośliny chronione Flora Polski MULTICO 2018
4. D. Wrońska Gdzie szukać drapieżnych roślin Wiedza i Życie nr 4/1998
5. https://kopalniawiedzy.pl/aldrowanda-pecherzykowata-liscie-pulapkowe-zamykanie-Anna-Westermeier-Renate-Sachse,28169
6. Pixabay.com (Zdjęcia)